Vũ Chương

Năm 1960, một nhạc phẩm có tên là "Tình mùa chinh chiến" được giới yêu nhạc mến chuộng và được các nhà xuất bản tranh giành để được ưu tiên độc quyền xuất bản. Bản nhạc này cũng được thính giả của Đài phát thanh Saigon yêu cầu nhiều nhất trong thời gian đó. Thục Vũ, tên của tác giả bản nhạc nói trên, đã viết nên những dòng thơ nhạc dễ mến mà hơn 30 năm sau chúng ta hãy còn nhớ như in vào lòng:

"Người ơi tôi lắng dòng tâm tư
Nghe chuyện tình người em gái
Mắt vương khói lam chiều..."

Với 4 câu thơ mở đầu bản nhạc :

"Nếu có khi nào nhớ đến tôi
Thì xin dòng lệ chớ đầy vơi
Hãy đem ánh mắt pha màu tóc
Nhuộm áo thời gian, gửi cuối trời..."

Tình mùa chinh chiến - Tiếng hát: Anh Khoa


Nhạc sĩ Thục Vũ, tên thật là Vũ Văn Sâm, sinh năm 1932 (tuổi Nhâm Thân) tại vùng Non Côi Sông Vị (làng Nam Lạng, Trực Ninh, Bắc Việt). Anh tốt nghiệp khóa 4 phụ Đà Lạt năm 1954, đúng vào năm ký kết hiệp định đình chiế Geneva chia đôi đất nước. Do đó, Thục Vũ kẹt lại ở miền Nam VN, bỏ lại phía bên kia bờ Bến Hải người vợ chưa cưới mà khi anh còn học ở Chu Văn An, anh đã sáng tác bản nhạc đầu tiên có tên là "Duyên em" để tặng nàng. Nhưng may thay năm sau (1955) người yêu của thiếu úy Vũ Văn Sâm đã vào được nơi miền Nam tự do và lễ cưới được cử hành vào năm 1956.

Bước đầu của việc binh nghiệp, Thục Vũ được đưa ra phục vụ ở Đà Nẵng, và sau đó là Sư Đoàn 13 ở Tây Ninh và sau một thời gian tu nghiệp bên Hoa Kỳ về ngành Bộ Binh, anh được bổ nhiệm về Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung với chức vụ Trưởng phòng Tâm Lý Chiến ở Trung Tâm Huấn Luyện nàỵ Cũng tại đây, một bản hùng ca được Thục Vũ cho ra đời để tác động tinh thần anh em tân binh. Đó là bài "Quang Trung hành khúc" mà chúng ta thường nghe trong phần nhạc hiệu của chương trình phát thanh của Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung của đài phát thanh Quân Đội trước 1975 :

"Quang Trung đây
Quang Trung
Anh về đây với tôi
Ta thi gan xây đời sống mới..."

Năm 1972, Thục Vũ được đề cử làm Tham mưu phó của Sư đoàn 5 Bộ Binh ở Lai Khê (Bến Cát). Và đơn vị cuối cùng của nhạc sĩ Thục Vũ là Trường Sĩ quan Bộ binh Long Thành trước ngày CS cưỡng chiếm miền Nam. Lúc đó cấp bậc của Thục Vũ là Trung Tá.

Với cấp bậc Trung Tá, lại phụ trách ngành Tâm Lý Chiến, Trung Tá Nguyễn Văn Sâm chắc chắn là phải đi học tập "mút mùa" nhưng người nhạc sĩ tuy cung cách nhà binh nhưng rất hiền lành này của chúng ta đã phải bỏ mình nơi chốn rừng thiên nước độc chỉ sau hơn 1 năm cải tạo.

Năm 1975, Thục Vũ được CS đưa về Long Giao rồi đến trại Tân Hiệp (Biên Hòa). Ở đây, anh đã sáng tác nhạc phẩm "Suối máu" với 8 câu thơ cảm đề cũng của Thục Vũ :

"Em ở Sai Gòn anh ở đây
Đồi pha cát trắng kẽm gai đầy
Ngẫn ngơ dăm chuyến tàu xuôi ngược
Để nhớ nhung về che khuất mây

"Tôi vẫn thường đêm thương nhớ con
Thương em tình nghĩa vẫn vuông tròn
Thương mình ray rứt từng đêm trắng
Thương bạn anh trong chuyện mất còn

"Anh ở đây bạn bè anh cũng ở đây
Áo rách xác xơ thân gầy
Cùng chung nếp sống lưu đày
Anh ở đây ngày ngày cơm chưa đầy chén
Chiều buồn ra xem bầy én
Kiếm mồi thấp thoáng bay quanh..."

Anh Ở Đây - Thục Vũ & Vũ Đức Nghiêm - Tiếng hát: Ðoàn Chính


Nghe nhiều anh em tù cải tạo có dịp đuợc gần nhạc sĩ Thục Vũ lúc còn trong tù kể lại, chính vì bản nhạc này mà nhạc sĩ Thục Vũ bị bọn CS đày đọa để đến giữa năm 1976, anh được đưa ra Sơn La và bỏ mình nơi sương lam chướng khí này vào ngày 15/11/1976. Ngày nay, một tấm mộ bia đơn sơ với đôi hàng nguệch ngoạc "Vũ Văn Sâm, 1932", được anh em tù cải tạo ghi lại, ngoằn ngoèo nơi chốn rừng thiêng nước độc Sơn La.

Thục Vũ sáng tác không nhiều nhưng mỗi nhạc phẩm của anh là một tác phẩm, như bản "Trăng vàng dạ vũ" mà nhiều người rất thích. Vì là một quân nhân lại phục vụ trong ngành Tâm Lý Chiến cho nên phần đông những sáng tác của Thục Vũ là để phục vụ cho quân đội, cho chính ngành anh đang cộng tác. Ở đài phát thanh Saigon, anh có mặt trong ban Thi Văn Tao Đàn, chương trình Thi nhạc giao duyên và anh cũng là người thay thế thi sĩ Đinh Hùng để phụ trách chương trình Thi nhạc giao duyên trên đài Saigon khi Đinh Hùng mất.

Là nghệ sĩ, vốn giàu cảm lụy, cho nên cuộc đời tình cảm của nhạc sĩ Thục Vũ cũng không thoát khỏi vòng "tình ái giăng tơ" nhưng với trường hợp của Thục Vũ, đây mới là chuyện tình thật sự vì nó đi ra ngoài những cái thông thường. Người ta bảo "trai tài gái sắc", nếu Thục Vũ yêu một cô gái đẹp, chúng ta cẳng nói làm chi vì họ mến nhau vì tài, cảm nhau vì sắc như trăm ngàn những chuyện tình tầm thường trên đời. Nhưng người yêu của Thục Vũ lại là "một cô gái trời bắt xấu". Nàng là Dương Thị Khánh, tức thi sĩ Lệ Khánh, tác giả những tập thơ "Em là gái trời bắt xấu", một công chức ở tòa tỉnh trưởng Đà Lạt. Chúng ta còn nhớ những vần thơ diễm tình của Lệ Khánh như:

"Hôm nay trời vào thu
Đà Lạt lắm sương mù
Cây khô buồn trút lá
Gió ven hồ bay xa

Mây thu lờ lững trôi
Lồng lộng gió lưng đồi
Xin anh đừng giận dỗi
Viết thư về thăm em…"

mà Thục Vũ đã phổ nhạc với tựa đề "Tình người hậu tuyến", một bản nhạc đã làm xôn xao trong giới nhạc một thời. Tình yêu giữa họ xảy ra khi Lệ Khánh tròn 20 tuổi cho đến 1975, ngày mà Thục Vũ phải đi "cải tạo" và bỏ mình hơn 1 năm sau đó. Lệ Khánh đã sanh được một đứa con trai mang họ mẹ (Dương) và chữ lót là tên của mẹ (Khánh) với tên chữ đầu là Thục. Bà Thục Vũ, tuy đã biết về mối tình này, nhưng tuyệt nhiên không làm to chuyện mà trái lại ngày con của Lệ Khánh ra đời bà đã đến chăm nom và giúp đỡ kẻ tình địch.


Năm 1976, tin nhạc sĩ Thục Vũ bỏ mình trong trại cải tạo Sơn La đã đem lại cho những bạn bè và những người ái mộ anh một nỗi bàng hoàng và căm phẫn. Thục Vũ là người rất hiền lành, hồn nhiên và vui vẻ với bạn bè, mất đi, để lại một người vợ cao thượng (với 5 đứa con), một người tình nhỏ bé, một đứa con kết hợp qua dòng thơ nhạc và một số tác phẩm vẫn còn in sâu trong lòng của những người mến mộ anh.

"...Hôm nay dành tặng anh
Vài giọt nắng thơm lành
Mai kia tàn chinh chiến
Áo em màu "Mosa"
Đón anh về hoan ca"

Tình người hậu tuyến - Tiếng hát: Thanh Tuyền




Khóc Thục Vũ

Hoài niệm Vũ Văn Sâm (Thục Vũ)
chết trong trại tù Sơn La, ngày 16-11-1976


Chiều Nghệ Tĩnh, trời mây ảm đạm
Nghe hung tin xúc cảm, bồi hồi
Thương thay, Thục Vũ lìa đời
Hồn linh thiêng có ngậm cười thiên thu ?
Xót tình bạn giao du từ nhỏ
Thương người về, lệ rỏ, lòng đau
Sâm ơi, ngày ấy xa nhau *
Dặm dài xuôi ngược, con tầu chia xa
Đường đôi ngả, Sơn La, Yên Bái
Đâu có ngờ, mãi mãi biệt ly
Xót thay sống gửi, thác về
Trăng soi lạnh đất, sương che kín trời
Trong tâm thức rụng rời, xao động
Đê mê cuồng gió lộng chơi vơi
Từ đây thôi nhé, Sâm ơi !
Đành thôi vĩnh viễn xa người bạn xưa

...........................................

Người về cõi hư vô bằn bặt
Tiếng búa đinh gõ nắp quan tài
Nợ non sông, trả hình hài
Bụi trần rũ sạch, mây trời lãng du
Thương nghệ sĩ, mưa thu lã chã
Khóc chinh nhân, nắng hạ bùi ngùi
Hồi chuông chiêu niệm buông lơi
Trầm hương mờ ảo, ngút trời khói bay
Xa tiền kiếp, đọa đầy cay đắng
Cát bụi bay, lãng đãng về nguồn
Hai hàng bạch lạp chập chờn
Nửa khuya gió thoảng, anh hồn lung linh
Ôi ! Một kiếp phù sinh lận đận
Chết tha hương, thân phận bọt bèo
Chênh vênh giấc ngủ lưng đồi
Một vùng huyệt lạnh, trăng soi lạnh lùng ...
Ta thương bạn nửa đời gục ngã
Bao giấc mơ dang dở chưa thành
Sâm ơi, sự nghiệp, công danh
Tình yêu, hoài bão, tan tành khói sương
Từ đây nhé, âm dương biền biệt
Nẻo hương quan, mờ mịt ngàn khơi
Đèo Ban yên giấc đời đời
Mồ hoang lạnh lẽo, ai người khói hương
Hồn phảng phất cầu sương quán gió
Phách vật vờ ngọn cỏ bờ lau
Nỗi niềm tưởng đến mai sau
Chặng đường biệt xứ, khổ đau còn dài
Ta ở lại thương người đi trước
Thắp nén hương lòng, nước mắt rơi
Sâm ơi, khóc bạn lìa đời
Rồi đây nằm xuống, ai người khóc ta?

Vũ Đức Nghiêm
(Trại Tù Nghệ Tĩnh 6,
Tháng 10-1978)

(* Sâm: Nguyễn Văn Sâm, tên thật của Thục Vũ)

**************************

Anh ở đây


Anh ở đây, bạn bè anh cũng ở đây
Áo rách xác xơ vai gầy
Cùng chung kiếp sống lưu đầy
Anh ở đây, ngày này cơm chưa đầy chén
Chiều chiều xa trông đàn én
Kiếm mồi thấp thoáng bay nhanh

Toa liền toa, tầu đi trong ánh hoàng hôn
Tiếp nối những dư âm buồn
Thành thơ ray rứt tâm hồn
Trăng ngậm sương, mịt mờ không soi nẻo tối
Đường dài sao rơi lạc lối
Cho lòng giăng mắc không nguôi

Chiều Suối Máu xót xa buồn nhớ con
Tình thương em vẫn đong đầy khoé mắt
Chiều Long Giao sương mờ đêm u uất
Nhớ thương vơi đầy hẹn hò vương chân mây

Anh ở đây, bạn bè anh cũng ở đây
Vẫn giếng nước sâu bên cầu
Tìm trăng, trăng vướng dây gầu
Anh ở đây, ngày này bên trong rào sắt
Hận thù ưu tư chồng chất
Giữa lòng núi cũ sông xưa

Anh đẩy xe, bạn bè anh cũng đẩy xe
Dưới nắng gắt gay trưa hè
Lòng đau viễn xứ ê chề
Mưa chiều đông nhạt nhòa mưa rơi lạnh giá
Ngậm ngùi trông nhau lặng lẽ
Chân buồn đếm bước lê thê

Ôi đời ta, ngờ đâu trăm đắng nghìn cay
Khúc sắn bát ngô vơi đầy
Sầu nuôi thân xác hao gầy
Bao ngày qua đợi chờ tin vui chẳng thấy
Hận thù yêu thương còn đấy
Vui đành như cánh chim bay

Người giữ nước phát gian miền núi xa
Chiều Sơn La mưa rơi nhòa nước mắt
Người đi xa trong niềm đau chất ngất
Lối xưa không về hẹn hò đành đơn sai

Ôi người đi, về đâu khi nắng chiều phai
Nắng úa xót xa thương người
Chiều nao gục ngã trên đồi
Chim rủ nhau về rừng ru anh ngủ mãi
Hình hài tan theo cỏ cháy
Kiếp người kiệt sức buông tay

Anh ở đây ! Anh ở đây ! Sao vẫn còn ở đây?